Anna Blaman
Profiel
Achternaam: Blaman
Roepnaam: Anna
Geboren: 31-01-1905
Te: Rotterdam
Overleden: 13-07-1960
Te:Rotterdam
Pseudoniem(en): Anna Blaman was het pseudoniem van Johanna Petronella Vrugt.
| Voor tweedehands boeken | Ook van Anna Blaman |
| Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Poëzie
- In 1938 bood Anna Blaman een dichtbundel aan uitgever Stols aan. Deze werd geweigerd.
- Over zichzelf en anderen (gedichten en beschouwingen, samengesteld door Alfred Kossmann en de zus van Anna Blaman) (1963)
- Mijn eigen zelf (heruitgave van 'Over zichzelf en anderen') (1977)
- Vrouwen (bibliofiel, 75 ex.) (1984)
- Tien gedichten (gekozen door Aad Meinderts) (bibliofiel, 195 ex.) (1990)
- Ik droomde dat ik met haar in een duinpan lag (bibliofiel, 150 ex.) (1991)
- De gedichten (1992)
- Ik droomde dat ik met haar in een duinpan lag (bibliofiel, 45 ex.) (2000)
Proza
- Peter Minne (1929- op het laatste moment toch niet gepubliceerd)
- Het gele huis te huur (verhalen van Anna Blaman, F. Bordewijk e.a.) (1940)
- Vrouw en vriend (1941)
- Ontmoeting met Selma (1943 - clandestien uitgegeven)
- Eenzaam avontuur (1948)
- De kruisvaarder (1950)
- Ram Horna (verhalen) (1951)
- De doolhof (roman, waarvan 8 auteurs ieder een hoofdstuk schreven, met een prijsvraag, waarbij de lezers de juiste schrijver bij ieder hoofdstuk moesten plaatsen) (1951)
- Op leven en dood (1954)
- Overdag (verhalen) (1957)
- De verliezers (onvoltooid) (1960)
- Verhalen (bloemlezing) (1963)
- Ontmoeting met Selma/De kruisvaarder (1969)
- Spelen of sterven (1974)
- Hotel Bomheur: Singeldrama (1975)
- De rode beuk en andere verhalen (bulkboek 71) (1978)
- Fragmentarisch (nagelaten proza, door H. Struyker Boudier) (1978)
- Drie romans (Vrouw en vriend/Eenzaam avontuur/De kruisvaarder) (door A. Meinderts) (1985)
- De grote mensen (nieuwjaarsuitgave) (1985)
- Droom in oorlogstijd (Nagelaten verhalen) (door A. Meinderts) (1985)
- Kruis of munt bibliofiel (100 ex.) (1986)
- De late romans (Op leven en dood/De verliezers) (1987)
- Al mijn kinderen heten naar een boek ... (bibliofiel, 100 ex.) (1988)
- De arme student, gevolgd door Zonder honger, zonder medelijden (1989)
Brieven
- Brief aan Gerard (bibliofiel, 10 ex.) (1985)
- Ik schrijf het je grof-eerlijk. Briefwisseling van Anna Blaman met Emmy van Lokhorst en Sonja Witstein (door A. Meinderts) (1988)
- Dit tussen ons is geen eenzaam avontuur: brieven aan Marie-Louise Doudart de la Gree en aan Alie Bosch (ingeleid en bezorgd door Aad Meinderts) (1990)
- Brieven van Anna Blaman aan Marie-Louise Doudart de la Gree in 'Lust & Gratie 26' (zomer 1990)
- 6 brieven in 'Ik kan het niet langer verbergen. Nelleke Noordervliet over liefdesbrieven' (1993)
- Is dit ernst of flirt?, Vier brieven van Sonja Witstein aan Anna Blaman, 1950-1951, in: Jaarboek Letterkundig Museum 5 (1996)
- Brieven van Anna Blaman in 'Love letters 2' (2010)
Toneel
- Anna Blaman schreef 'wagenspelen' voor de 30-aprilfeesten in Rotterdam
- In duizend vrezen (1956)
- Het Costerman-oproer (1957)
- Het De Vletter-oproer (1959)
- In duizend vrezen. Vier wagenspelen, bezorgd en ingeleid door A.J.M. Meinderts en M.A.Th. Zoetmulder (1983)
Anna Blaman vertaalde stukken voor het Rotterdams Toneel. Ze was als dramaturge verbonden aan het idealistisch toneelgezelschap 'De Rotterdamse Comedie'. Hiervoor schreef ze bijv. als nieuwjaarswens een 'Thomasvaer-en-Pieternelspel' dat werd opgevoerd op 1 januari 1954.
Hoorspel
- Vader, moeder en zoon (TROS, 1985)
Overige non-fictie
- Anna Blaman over zichzelf en anderen (gedichten en beschouwingen, samengesteld door Alfred Kossmann en de zus van Anna Blaman) (1963)
- Mijn eigen zelf (heruitgave van 'Over zichzelf en anderen') (1977)
Vertalingen/bewerkingen
Vertaald:
- Donna e amico (Italiaanse vertaling van 'Vrouw en vriend', vertaald door Ugo Fossali) (1945)
- Krasnyj buk: rasskazy i povesti (Russische vertaling van o.a. 'De rode beuk') (1971)
- 'A matter of life and death' (vertaling van 'Op leven en dood' door Adrienne Dixon) (1974)
- Sprawa zycia i ´smierci (Poolse vertaling van 'Op leven en dood' door Ewa Dijk-Borkowska) (1978)
- La prisonnière (Franse vertaling van 'De gevangene' door Pierre H. en Simone Dubois) (bibliofiel, 100 ex.) (1986)
- Einsames Abenteuer (Zwitserse uitgeave van 'Eenzaam avontuur', vertaald door Maria Csolány) (1988)
- 'Vader, moeder en zoon' werd in het Hongaars vertaald.
- Auf Leben und Tod (Duitse vertaling van 'Op leven en dood' door Maria Csolány) (1990)
- 1 verhaal: 'Einsames Abenteuer. Prolog' in 'Frauen in den Niederlanden. Erzählungen' (1992)
- 1 verhaal van Anna Blaman in 'In praise of navigation: twentieth century stories from the Dutch', door P.C. Evans & Paul Vincent (2007)
- Werk van Anna Blaman in Chinese vertaling in 'Helan xiandai duanpian xiashuo jingxuan = Moderne Nederlandse korte verhalen' (2011)
Bloemlezingen
Tijdschriften
- Anna Blaman debuteerde in het maandblad 'Werk' in 1939 met het verhaal 'Romance'.
- Anna Blaman leverde bijdragen aan 'Helikon, Tijdschrift voor poëzie'.
- Anna Blaman publiceerde gedichten in 'Criterium', 'Ad Interim'.
- Anna Blaman werkte mee aan de rubriek 'Vrij spel' in 'Het Vrije Volk' en aan 'Litterair paspoort'.
- In de 'Haagse Post' van 26-05-1956 verscheen van Anna Blaman het artikel 'De roman in opspraak'.
- Anna Blaman publiceerde in 'In aanbouw', 'Criterium', 'Maatstaf', 'Critisch Bulletin', 'De Groene', 'Vrij Nederland',
- Na haar dood werd in 'Ruimte, Driemaandelijks cahier' nr. 18 van december 1962 een 'schets' van Anna Blaman uit de jaren twintig gepubliceerd.
Over Anna Blaman
- 1 hoofdstuk: 'Van de korte naar de lange baan' in 'Schuchter en iets luider' van A. Marja (1946)
- Sjoerd Leiker, 'Vrouw en vriend' in 'Critisch Bulletin' (november 1947)
- Adriaan van der Veen, 'Anna Blaman'(1949)
- Een hoofdstuk 'Op de grens' in 'Triptiek' van G. Stuiveling (1952)
- 1 hoofdstuk: 'Anna Blaman - Eenzaam avontuur' in '1905-1955 van jaar tot jaar van boek tot boek. Hoogtepunten uit vijftig jaar nederlandse letterkunde', uitgezocht en ingeleid door dr. J. Hulsker en Dr. G. Stuiveling (1956)
- 1 hoofdstuk: 'Begrensde verdieping' over 'Eenzaam avontuur' in 'Onderzoek en vertoog 2' van Victor E. van Vriesland (1958)
- 1 hoofdstuk, 'Anna Blaman' in 'Gegist bestek deel 1: Benaderingen en ontmoetingen' van C.J.E. Dinaux (1958)
- 1 hoofdstuk: 'Anna Blaman's grondmotief: de eenzaamheid' in 'Nieuwe romanciers uit Nederland en Vlaanderen' van W.L.M.E. van Leeuwen (1961)
- Schrijvers prentenboek nr. 8, Anna Blaman (1962)
- 1 hoofdstuk: 'De verliezers' in 'Keurschrift uit de hedendaagse Noord- en Zuidnederlandse letteren' van Willem Brandt (1964)
- 1 hoofdstuk: 'Over Anna Blaman' in 'Leestekens' van Hella S. Haasse (1965)
- 1 hoofdstuk: 'Anna Blaman: Talent voor liefde' in 'Lezen en leven: vingerwijzingen en handreikingen' van Th. Govaart (1967)
- 1 jeugdfoto (14 jaar) in: 'Zoals ze waren.... Miesje Bouwman Jantje Wolkers en nog 179 zeldzame jeugdfoto's van beroemde (en beruchte) Nederlanders' (z.j.)
- Kees Fens, 'Loodlijnen' (1967), blz. 74-76: Anna Blaman. (eerder verschenen in 'De Tijd')
- Henk Struyker Boudier, Speurtocht naar een onbekende, Anna Blaman en haar Eenzaam avontuur (proefschrift) (1973)
- Corrie Lührs, 'Mijn zuster Anna Blaman' (1976)
- Literama 13 was een Anna Blaman-nummer (1978)
- 'Anna Blaman' Twee lezingen door Hella Haasse en Alfred Kossmann (1979)
- 1 hoofdstuk: 'Kroniek van het proza' in 'Vrouwenwijsheid' van Annie Romein-Verschoor (1980)
- Een bijdrage over Anna Blaman in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Leo Ross (juni 1981)
- Een hoofdstuk: 'Anna Blaman' in 'Vergeten en gebleven' van G.H. 's-Gravesande (1982)
- Henk Struyker Boudier, 'Anna Blaman, op leven en dood' (1984)
- Bij de herdruk van 'Op leven en dood' in 1985 gaf Meulenhoff in de serie literair Moment het boekje 'Anna Blaman informatie en herinneringen' uit.
- Jet Matla e.a., 'De periode 1945-1975 : Anna Blaman, Louis Paul Boon, Hugo Claus, Jacques Hamelink, W.F. Hermans, Anton Koolhaas, Gerrit Kouwenaar, Lucebert, Marga Minco, Harry Mulisch, Gerard Reve, Leo Vroman, Jan Wolkers' (1986)
- 1 uittreksel: 'Vrouw en vriend' in 'Prisma Uittrekselboek Nederlandse literatuur 1945-1980', samengesteld door Jet Matla, Rob van Riet, Johan van Ommen en Lizet Penson (1987)
- 1 necrologie in 'Mevrouw, ik groet u: necrologieën van vrouwen', samengesteld door Emma Brunt (1987)
- Een bijdrage van Xandra Schutte over Anna Blaman: 'Een eenzaam hongerend verlangen' in 'Schrijfsters in de jaren vijftig', samengesteld door Margriet Prinssen en Lucie Th. Vermij (1991)
- Annelies van Heijst, 'Leesbaar lichaam: verhalen van lijden bij Blaman en Dorrestein' (1993)
- 1 privé-foto met begeleidende tekst van Alfred Kossmann in 'De gevoelige plaat', redactie Lisa Kuitert en Mirjam Rotenstreich (1995)
- 1 hoofdstuk: 'Anna Blaman. Op leven en dood' door J.M.J. Sicking in 'Lexicon van Literaire Werken' (1995)
- Hans van Stralen, 'Beschreven keuzes: een inleiding in het literaire existentialisme' (1996)
- 1 hoofdstuk: 'Over Anna Blaman' in 'Lezen achter de letters' van Hella S. Haasse (2000)
- Jan Oudenaarden en Rien Vroegindeweij, 'De Blamanroute, een literair-historische wandeling door Rotterdam-West' (2009)
- Een lemma over Anna Blaman in 'Lesbo-encyclopedie', redactie Mirjam Hemker en Linda Huijsmans (2009)
- Connie van Gils (samenstelling), 'Langoureus verlangen. Schrijfsters van nu over Anna Blaman' (2010)
- Florette Dijkstra, 'De onvoltooide' (2010)
- 1 hoofdstuk: ''Wormsteking van eenzaamheid' (Over Anna Blaman, 1905-1994)' in 'Inkijk: reflecties van een lezer' van Hella S. Haasse (2011)
- Een hoofdstuk over Anna Blaman in '1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis' (2013)
- 1 lemma: 'Blaman, Anna' in 'Steinz Gids voor de wereldliteratuur' van Jet & Pieter Steinz (2015)
- 1 hoofdstuk: 'Anna Blaman' in 'Feestelijk maar vreselijk: herinneringen aan schrijvers' van Dolf Verroen (2021)
Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)
- In de serie 'Stemmen van schrijvers' verscheen bij Querido een 45-toerenplaat, waarop Anna Blaman uit eigen werk voorlas. Aan de andere kant stond Alfred Kossmann.
- Bart Kosta uit 'Eenzaam avontuur' werd door Inez van Eijk en Rudi Wester beschreven in hun 'Honderd helden uit de Nederlandse literatuur'.
- 'Vrouw en vriend' verscheen in 1984 als Grote letterboek.
- Marin van Veldhuizen schreef het toneelstuk 'Affaire B.' gebaseerd op 'Eenzaam avontuur'.
- 'Eenzaam avontuur' werd in 1986 door C.J. Aarts en N. van der Meulen in hun boek 'Het literair eeuwboek. Honderd jaar het boek van het jaar' uitgeroepen tot het beste boek van 1948.
- 'Vrij Nederland' vroeg auteurs om hun top-10 voor 'De leeslijst'. De lijsten stonden in het nummer van 12-09-1987.
- 'Eenzaam avontuur' stond op het lijstje van Maarten Ducrot op nr. 7.
- 'Vrouw en vriend' stond op het lijstje van Jan Pronk op nr. 4. - 'Vrouwen: een liederencyclus op tekst van Anna blaman: vor (hoge) sopraan, viool en piano', muziek van Joost Kleppe (1992)
- 'De verliezers' verscheen in 1995 als Grote letterboek.
- 'Eenzaam avontuur' verscheen in 1996 als Grote letterboek.
- 1 kaart met portret en bi(bli)ografietje van Anna Blaman in 'Het Nederlands literatuur kwartet' (1997)
- Theatergroep Mevrouw Jansen bracht in 2004/2005 'Blaman, De musical', o.a. op 30-01-2005 opgevoerd t.g.v. haar honderdste geboortedag.
- Het Letterkundig museum publiceerde begin 2007 een top 100 van grootste dode schrijvers. Ook Anna Blaman was in dit 'Pantheon' opgenomen. Vanaf eind 2008 besteedt het museum met een permanente expositie aandacht aan deze schrijvers.
- 'Ik heb haar lief: Plattèl zingt Blaman' (cd) (2010)
- Een portret (olieverf op doek) van Anna Blaman door Paul Citroen, gemaakt in 1950, in 'Schrijversportretten', samengesteld door Sjoerd van Faassen, Pauline Bloemsma en Hester Quist (2010)
Literaire prijzen
- Anna Blaman weigerde in 1949 de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs
voor 'Eenzaam avontuur', omdat ze gekwetst was door de (kleinburgerlijke)
kritiek op haar werk en op de oprechtheid daarvan (ook in het
juryrapport !)
...enig bezwaar in de op de spits gedreven eenzijdigheid van het door Anna Blaman gestelde probleem, waarbij aan de volheid van het leven misschien te weinig recht wordt gedaan. (Uit het juryrapport van de Van der Hoogtprijs)
Tegenover de lof van de commissie staan bezwaren, die voor een groot deel niet het artistieke raken. Hierin vind ik aanleiding om u te verzoeken mijn weigering niet alleen als een persoonlijke reactie te zien, maar deze te beschouwen als een principiële afwijzing. (Anna Blaman, reactie aan de jury van de Van der Hoogtprijs)
- Prozaprijs 1949 van de gemeente Amsterdam voor 'Eenzaam avontuur'
- Prozaprijs 1956 van de gemeente Amsterdam voor 'Op leven en dood'
- P.C. Hooftprijs 1956 voor haar hele oeuvre (Haar dankwoord is opgenomen in 'Over zichzelf en anderen')
Anna Blaman was lid van de jury voor de volgende prijzen:
- Prijs van de Stichting Kunstenaarsverzet 1942-1945, 1951
- Reina Prinsen Geerligs-prijs 1952, 1953, 1954, 1955, 1956, 1957, 1958, 1959, 1960
- Novelleprijsvraag CPNB 1953
- Prozaprijs van de gemeente Amsterdam 1954
- Bijenkorf-literatuurprijs 1957
- Mr. H.G. van der Vies-prijs 1958, 1960
- P.C. Hooft-prijs 1959
Het Anjerfond reikt jaarlijks de Anna Blaman-prijs uit. De
prijs (geldbedrag + legpenning) is bestemd voor schrijvers en
dichters met nauwe banden met het Rijnmondgebied.
Opmerkingen
- Anna Blaman is geboren aan het Vredenoordplein in Rotterdam. Haar vader, Pieter Jacob Vrugt, was eerder getrouwd geweest met Helena Elizabeth Krijger. Na van haar gescheiden te zijn, trouwde hij op 17-08-1904 met Johanna Karolina Wessels. Zij kregen drie kinderen (waarvan één al voor het huwelijk). Anna was het tweede kind.
- Anna Blaman was van jongs af aan ziekelijk en gevoelig.
- Haar vader verkocht, verhuurde en repareerde fietsen. Deze handel liep goed. Toen hij op 44-jarige leeftijd overleed aan een hartkwaal liet hij zijn gezin vier fietsenzaken na. Anna had geen goede band met haar vader. Ze vond hem wreed ten opzichte van dieren en hij wilde van haar, ondanks haar zwakke gezondheid, (hardhandig) een 'flinke meid' maken.
- Na de dood van haar vader verkocht haar moeder de fietsenzaken en begon een pension in de Weste Wagenstraat. Dergelijke pensions komen we later in het werk van Anna Blaman tegen (bijv. in 'Vrouw en vriend')
- In haar vroege jeugd verhuisde ze regelmatig. Ze zat op de lagere school in de Robert Fruinstraat .
- Anna Blaman volgde de kweekschool (aan de Persoonshaven) en haalde in 1924 haar onderwijsakte en in 1926 de hoofdakte. Later (1945) haalde ze nog een MO-akte Frans. In haar kweekschooltijd werd ze zich bewust van haar homoseksuele geaardheid. In 1936, toen ze in het ziekenhuis lag i.v.m. een nierziekte, maakte ze kennis met (de verpleegster) Alie Bosch, de vrouw waarmee ze een ongelukkig verlopen verhouding had, maar met wie ze wel haar hele leven bevriend zou blijven.
- Ze werkte tot 1935 als onderwijzeres, had een paar administratieve functies en was later lerares Frans, maar vanwege haar gezondheid kon ze niet veel werk aan.
- Van 1928 tot haar dood in 1960 woonde Anna Blaman in het pension van haar moeder op het adres: De Vliegerstraat 50a, lange tijd samen met haar moeder (later met nieuwe vriend) en haar zus Corrie (en haar man).
- Na de Tweede Wereldoorlog legde ze zich helemaal op het schrijven toe.
- Anna Blaman debuteerde in 1941 met 'Vrouw en vriend'. In de NSB-pers werd er negatief over geschreven. Het boek had (wellicht mede daardoor) zo'n succes, dat het zelfs op de zwarte markt werd verhandeld.
- Vanwege de erotische en homoseksuele passages in haar tweede boek 'Eenzaam avontuur' reageerde de gereformeerde en de katholieke pers vernietigend. Tijdens de boekenweek van 1949 organiseerde men een schijnproces ('boekentribunaal') in Rotterdam over dit boek.
- Terugkerende thema's in het werk van Anna Blaman zijn de zinloosheid en eenzaamheid van het bestaan, het angstig ronddwalen van de mens op de van God verlaten wereld en de verschillende verschijningsvormen van de liefde. Maar, hoe bitter ze dit ook beschrijft, ze kiest in haar werk de kant van degene die blijft vechten voor waardigheid.
- Ze werd beïnvloed door het Franse existentialisme. Ze reisde ook enkele keren naar Frankrijk, o.a. in 1950 met een reisbeurs van het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen.
- In 1951 werkten Anna Blaman met Josepha Mendels aan een gezamenlijke roman. Deze is nooit verder gekomen dan vier hoofdstukken. Deze hoofdstukken zijn te vinden in 'Fragmentarisch'.
- In 1950/1951 schreef Anna Blaman brieven aan S.F. Witstein (1920-1978). Hierin komt vooral haar opvatting over literatuur duidelijk naar voren. De briefwisseling werd uitgegeven in 1988 als: 'Ik schrijf het je grof-eerlijk. Briefwisseling van Anna Blaman met Emmy van Lokhorst en Sonja Witstein' (door A. Meinderts).
- In de eerste druk van 'Ram Horna' (1951) stond o.a. het verhaal 'Feestavond'. Uit latere drukken is dit verhaal verdwenen. Het werd wel weer opgenomen in 'Verhalen' (1963).
- In 1952 richtte Anna Blaman samen met W.A. Wagener en A.J. Teychiné Stakenburg de 'Rotterdamse Kring van Auteurs' op. Hiervan werd ze voorzitter.
- Anna Blaman schreef cabaretteksten voor Wim Sonneveld.
- In 1955 heeft Anna Blaman een hartinfarkt gehad. Na een maandenlange verpleging genas ze weer, maar ze moest rustig aan blijven doen.
- Anna Blaman stierf op 13 juli 1960 aan een hersenembolie (bloedstolsel in de hersenen). In november van dat jaar werd haar onvoltooide roman 'De verliezers' gepubliceerd. In een fragment van een brief aan haar uitgever aan het slot staat de opzet van de laatste hoofdstukken aangegeven.
- Anna Blaman werd op 16-07-1960 begraven op de begraafplaats Hofwijk aan de Delftseweg in Overschie (graf I-180). Op haar steen kwamen de eerste woorden van haar gedicht 'Winter': Ik ben gestorven zonder het te weten / want anders had ik mij toch wel verzet. In 1990 werd haar graf geruimd.
- In Leeuwarden is het 'Anna Blamanhuis' te vinden (Zuidvliet 160), dit Anna
Blaman Huis is in Nederland het interculturele archief en de
bibliotheek op het gebied van homoseksualiteit, met een unieke
collectie boeken, beeld en geluid, tijdschriften, documentatie
etc. Zie hieronder bij 'Links' voor meer informatie.
- T.g.v. haar honderdste verjaardag werd er eind 2005 (19 november - 2 december) in Rotterdam een Anna Blaman Festival georganiseerd met een expositie in het Rotterdams Historisch Museum, workshops en lezingen.
handtekening Anna Blaman
Anderen over Anna Blaman
- Want Rotterdam komt overeen met haar karakter. Zij is recht op en neer. Zij is oprecht en hartelijk en men kan met haar praten zonder omwegen. (P.H. Ritter, Ontmoetingen met schrijvers, blz. 62)
- Het weigeren van een prijs of onderscheiding heeft meestal iets arrogants of berekenends. Respect voel je zelden. Voor Anna Blaman, destijds, die zich terecht gekwetst voelde door lompe betuttelaars. (Hans Warren, Geheim Dagboek 1963-1970, blz. 61, 25-10-1964)
- Het Blaman, die Frau Anna ... Het is nooit jong geweest; het Blaman. Het is volwassen en vrouwelijk geboren; heeft uitgesproken mannelijke trekken. Was zomaar op een goede dag in de taaltuin dezer landen en moet onmiddellijk beschermd worden. Het Blaman dient in een reservaat; voortplanten doet het zich niet. (Jac. van Hattum, Verzameld werk. Verhalen, Een fauna literaria, blz. 542)
- Na lezing van het boekje kan ieder die de schrijfster niet persoonlijk gekend heeft, haar niet anders dan zeer sympathiek en vooral uitermate bescheiden vinden. Haar grootheid als mens blijkt m.i. vooral uit haar reacties op de aanvankelijke verguizing van haar roman Eenzaam avontuur. ... De lezer zal er ook van onder de indruk komen, hoe ernstig Anna Blaman haar werk als schrijfster nam. Daardoor moeten aanvallen op dat werk, onfatsoenlijke aanvallen althans, haar wel bijzonder gekwetst hebben. (Kees Fens, over 'Anna Blaman over zichzelf en anderen' in: 'Loodlijnen', blz. 74/75)
- Een interessant detail is dat ik in Rotterdam logeerde bij de moeder van Anna Blaman, die ik als jong meisje daar zeer goed gekend heb. Het was een afwezig kind dat buiten de werkelijkheid stond. Het gebeurde dat ze op de soep moest passen en er uit louter verstrooidheid met de strijkstok van haar viool in roerde! (Michel van Vlaenderen in: Jeroen Brouwers, Zachtjes knetteren de letteren, blz. 197)
- Anna's moeder deed open toen ik belde. 'Een stuurse vrouw met een koperen gezicht, zo'n echt Bordewijk-gezicht. Ze bracht me naar het souterrain, waar het muf rook naar... ja, naar wat eigenlijk? Appeltjes die te lang hebben gelegen of zoiets. Het leek me een plek waar schimmels tot voorspoedige ontwikkeling konden komen.En daar, in het halfdonker, zat Anna Blaman in een hoek. Ze was heel wit, met een lang smal gezicht, een heel hoog voorhoofd en ogen achter dikke glazen. Hoogst ernstig was ze, ze zat maar te knikken bij alles wat ik zei.' (Emma Brunt, Haagse Post, 15-03-1980)
- Anna Blaman, ook niet moeders mooiste, werd in Parijs eens achtervolgd door een klein mannetje, een dwerg. Het feit op zichzelf bevreemdde haar, zij was weinig mannelijke aandacht gewend. Ze draaide zich plotseling om en vroeg de dwerg wat hem haar deed nalopen. De man viel in aanbidding op zijn knieën en riep in vervoering: 'Moi, j'adore les monstres!'. (Marian Berk, Ik herinner mij, blz. 20)
- Toen ik zestien was kreeg ik een pick-up. Eindeloos draaide ik, op 78-toeren, de einige plaat die ik bezat: Die Unvollendete van Schubert, opgeduikeld in een uitdragerij. Later kwamen daar Franse chansons bij want naar de mode van de tijd waande ik me existentialist. Dat mondde uit in een grote voorliefde voor Anna Blaman, die de Nederlandse existentialiste genoemd werd en wier roman Op leven en dood mijn bijbel was. (Tessa de Loo, in: Ik herinner mij, blz. 106)
- De open wijze waarop Blaman over seksualiteit schrijft en de grote plaats die zij deze toekent in het menselijk bestaan, zijn zeker niet gebruikelijk voor de jaren vijftig en het moet des te choquerender zijn gevonden dat deze ideeën van een vrouw afkomstig zijn. Daarboven moet de vanzelfsprekende aanwezigheid van homoseksualiteit in haar werk veel van haar criticasters een doorn in het oog zijn geweest. (Xandra Schutte, Schrijfsters in de jaren vijftig, blz. 29)
- 'Een aantal keren kregen we te horen dat de graven allang geruimd waren', zegt Wisselink. 'Bijvoorbeeld dat van de schrijfster Anna Blaman. Ja, we zijn een dichtbevolkt land, en blijkbaar moest er plaats gemaakt worden. Maar toch vind ik het een grof schandaal. Het is cultuurgoed, je mag zo'n steen niet aan gruzelementen slaan en gebruiken als verharding voor de paden op de begraafplaats. Van Blaman hebben we hier alleen nog de graflinten. (Harmen Bockma, Volkskrant, 26-06-2003)
- Ik woonde naast haar op nr 52 A, was nog een kind van 5 jaar, maar was altijd welkom bij haar. Het huisje waar ze woonde had een vreemde geur en was altijd somber, er kwam nooit zon binnen, haar katten liepen door het huis en volgens mij had ze ook een hondje, dat was volgens mij de geur die je rook. Als ik bij haar was, was ze vreselijk aardig en vertelde verhaaltjes, ik vond haar geweldig en helemaal niet lelijk, ze had wel een grote bril op, maar die hoorde bij haar. Ik kreeg kort voor haar dood een mooie pop van haar, zo een met een porselijnen hoofd, jammer genoeg is hij stuk gegaan (wat had ik hem nog graag willen hebben). Na haar dood miste ik haar en de verhaaltjes, later kwam een ander gezin in het huisje wonen met twee kinderen, dus kwam ik nog vaak terug in het huis van Anna. (Susan Stolte in een email aan mij, 10-12-2008)
- Steeds weer te boek gesteld:
Liefdesverhoudingen
Zij het romantisch
Dan wel genitaal
Deze keer waren ze
Monogeslachtelijk
En dat verwekte toen
Heel wat schandaal
(Drs. P, Zeslettergrepigheid, blz. 108) - Zij leek in de wieg gelegd voor het onderwijs en behaalde in 1926 haar hoofdakte. Er kleefde nog wel een smetje aan, de noodzakelijke akte handwerken ontbrak. Zij had op het examen zó goed haar best gedaan, dat zij haar haren had mee genaaid en daardoor zakte voor het examen. Dan maar zonder die vermaledijde akte handwerken. Maar eenmaal voor de klas verdroeg zij geen hinderlijke geluiden als potlood slijpen, het krassen van krijt over het schoolbord of kinderrumoer. Wanneer verschijnt verdomme nu eindelijk eens haar biografie? (Johannes THoen, Facebook, 17-05-2015)
Mijn favoriete citaat
Het gebeurt zelden dat twee mensen die over een bepaald onderwerp met elkaar praten
het ook inderdaad over hetzelfde hebben.
(Anna Blaman, Over zichzelf en anderen)
Naar een overzicht van citaten van Anna Blaman
waar ik zelden of nooit iets te zoeken heb.
Ik rij er langs, dat is alles.
Ik rij er regelmatig langs, dat is een feit,
en altijd moet ik even denken
aan Johanna F. Vrugt
en het benedenhuis op nr. 50a
hooguit 2 keer geweest.
Het stierf er van de katten.
Ze lag er altijd in bed
of op een divan onder de dekens
Ik vond haar ontzettend lelijk en ontzettend aardig.
Maar laten we eerlijk zijn:
schrijven kon ze niet.
en reageert met het volgende gedicht in 'Hollands Maandblad' in februari 1964:
dacht ik: zo heette ze niet,
ze heette Johanna Petronella
en het stierf er niet van de katten,
er waren twee Siamezen.
Ze lag altijd op haar brede bed
waar overdag een divankleed over was gespreid.
Of eigenlijk lag ze niet,
ze hing tegen de kussens.
naast een vriendin die een dag of twee later
toestemming vroeg en kreeg
om nog een nacht bij haar te slapen.
het was erg warm en ze huilde aan een stuk.
Haar man die van niets wist, zeiden ze,
keek onder het zwarte gordijntje door
en begon een gesprek over het vliegveld Zestienhoven.
had ze een lange broek en een wijde trui aan,
net een man, en ze schonk grote bellen jenever.
Er klonk een stem van onder de trap die riep:
Anna mot je nog thee,
en zij deed de kamerdeur open en riep terug: Nee moe.
die had eens tegen haar gezegd:
Anna het is maar goed dat je bent zoals je bent,
als je een echte vrouw was geweest had je kinderen moeten krijgen
en daar ben je toch veel te zwak voor
en als je een echte man was geweest
had je brood voor een heel gezin moeten verdienen.
ze verfde zich niet enkel oranje
zoals ze altijd al had gedaan
maar ze praatte veel over kleren en schoenen
en wat ze aan zou trekken op het Boekenbal.
Het werd zo erg dat iemand zei:
Ik weet het niet, Anna wordt zo vrouwelijk.
ik had graag eens met haar willen praten
over wat ik de laatste tijd heb beleefd.
Ze was inderdaad ontzettend aardig.
Er leeft een zuster van haar die heeft net haar stem
maar ze is veel minder aardig.
Bronnen o.a.
- C. Buddingh', Encyclopedie voor de wereldliteratuur (1954)
- P.H. Dubois, hedendaagse nederlandse kunst, letterkunde (1956)
- Kees Fens, Loodlijnen (1967)
- Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde 1969/1970
- Knuvelder, Schets geschiedenis Nederlandse letterkunde (1971)
- Een boos en overspelig geslacht (De moderne literatuur als teken des tijds) (1975)
- Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
- Kritisch literatuur lexicon (juni 1981)
- Querido's letterkundige reisgids van Nederland (1982)
- Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
- Hun laatste rustplaats (1985)
- Anna Blaman informatie en herinneringen (1985)
- De Nederlandse en Vlaamse auteurs van middeleeuwen tot heden (1985)
- Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
- Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
- Kosmos groot citatenboek (1986)
- Prisma uittrekselboek Nederlandse literatuur1945-1980 (1987)
- Vrouwenlexicon (1989)
- Schrijfsters in de jaren vijftig (1991)
- Prisma van de pseudoniemen (1992)
- Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse auteurs (1996)
- Kees Fens, Doorluchtig glas. Vijftig jaar P.C. Hooftprijs (1997)
- Encarta '98 (1997)
- Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot? (1997)
- Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (september 2019)
