• Home
• Bibliografiëen
• Citaten
• Weblog
• Raban

• Profiel
• Werk
• Opmerkingen
• Anderen OverBronnen

Herman Teirlinck

Profiel

Achternaam: Teirlinck
Roepnaam: Herman
Voornamen: Herman Louis Cesar
Geboren: 24-02-1879
Te: Sint Jans-Molenbeek
Overleden: 04-02-1976
Te: Beersel-Lot (Brussel)

Pseudoniem(en): Heman Teirlinck gebruikte de pseudoniemen Jeannette Nijhuis, Jan van Overeyde, Jacobijne Nijhof, Vinke, Hermelijn.

\

Werk

Poëzie

• Sonnetten van Jeannette Nyhuis, Victor de Meyere, Herman Teirlinck, Fernand Toussaint, Jan van Overeyle (1897)
• Metter-Sonnewende (met F. Toussaint) (1900)
• Verzen (1900)
• Verzameld werk:
  - Deel 1: Zelfportret, of Het galgemaal/Getuigenissen/Monoloog bij nacht/Verzen/De wonderbare wereld/Het stille gesternte (1960)
• "Een boek, Katrijne, mijn kind, ... (1972)

Proza

• Landelijke historiën (verhalen) (1901)
• De wonderbare wereld (verhalen) (1902)
• Het stille gesternte (1903)
• 't Bedrijf van den kwade (1904)
• De doolage (1905)
• Zon, een bundel beschrijvingen (1906)
• De kroonluchter: kunstgenootschap (1907)
• Mijnheer J.B. Serjanszoon, orator didacticus (1908)
• Het avontuurlijk leven van Lieven Cordaat (1908)
• Het ivoren aapje: een roman van Brusselsch leven (1909)
• Johan Doxa: vier herinneringen aan een Brabantschen Gothieker (1917)
• Het Hof van Cleef (1918)
• De nieuwe Uilenspiegel in tien boeken, of De jongste incarnatie van den scharlaken Thijl (1920)
• De vertraagde film (1922): Landelijke historie/Zon/Mijheer Serjanszoon (1932)
• Het lied van Peer Lobbe (1923)
• De wonderlijke Mei (1925)
• De leemen torens (briefroman samen met Karel van de Woestijne) (2 delen, 1928)
• Bloemlezing
• Maria Speermalie: levensgetijden op De Heerlijkheid 't Homsveld 1875-1937 (1940)
• Griseldis, de vrouwenpeirle (1942)
• Vertelsels voor Janneke en Mieke (met Ernest Claes, Felix Timmermans en Gerard Walschap) (1943)
• Rolande met de bles: de XXXX brieven aan Rolande door REnier Joskin de Lamarache (1944)
• De xxxx brieven aan Rolande. door Reinier Joskin de Lamarche (1944)
• Het gevecht met de engel: nederzetting van de Jeroens op O.L.V. Welriekende (1952)
• Zelfportret, of Het galgemaal (1955)
• Wijding voor een derde geboorte (1956)
• Verzameld werk (9 delen) (1955-1973)
  - Deel 1: Zelfportret, of Het galgemaal/Getuigenissen/Monoloog bij nacht/Verzen/De wonderbare wereld/Het stille gesternte (1960)
  - Deel 2: Kleinproa/'t Bedrijf van den kwade/de dolage/Het avontuurlijk leven van Lieven Cordaat (1959)
  - Deel 3: De kroonluchter/Mijnheer J.B. Serjanszoon/Johan Doxa/De nieuwe Uilenspiegel (1957)
  - Deel 4: Zon/Het ivoren aapje/Novellen (1955)
  - Deel 5: De lemen torens (1965)
  _ Deel 6: Maria Speermalie/Griseldis, de vrouwenpeirle/Griseldis, le parement des dames/Rolande met de bles (1960)
  - Deel 7: Het gevecht met de engel: nederzetting van de Jeroens op O.L.V. Welriekende (1958)
  - Deel 9: Initiatie, Verspreide opstellen (1973)
• De neus (1968)
• De Heerlijkheid 't Homveld: fragment uit "Marie Speermalie" (1970)
• Literair werk (Maria Speerma;ie/Rolande met de bles/Monoloog bij nacht) (1988)

Toneel

• De drie gratiën: kluchtspel in één bedrijf (1909)
• De vertraagde film: een gedanst, gezongen en gesproken drama in drie bedrijven (1922)
• De boer die sterft
• De torenbestormer (1923)
• Ik dien: een spel in drie bedrijven ter verheerlijking van zuster Beatrijs (1924)
• Het A-Z-spel (1925)
• De man zonder lijf: de klucht der dubbelgangers: spel in drie bedrijven (1925)
• De ekster op de galg (1937)
• Ave: oratio-spel (1938)
• Versmoorde goden (Jokaste tegen God/Taco/De fluitketel) (1961)
• De fluitketel: satyre in twee delen (1962)
• De klucht van den appelboom (1963)
• Verzameld werk
  - Deel 8: Toneelstukken (1969)
• De Vlaamse Helicon (1979)

Brieven

• 1 brief van Herman Teirlinck aan C.A.J. van Dishoeck (in handschrif) in 'Brieven in Beeld' (1976)
• 1 brief aan Herman Teirlinck in 'Gerard Walschap Brieven 1921-1950' (1998)
• 7 brieven aan Herman Teirlinck in 'Gerard Walschap Brieven 1951-1965' (2002)

Overig non-fictie

• Het Vlaams toneel (1908)
• Brussel en de Internationale Tentoonstelling (1910)
• 1 bijdrage: 'De steden. Brieven aan een vriend van overzee' in 'Vlaanderen door de eeuwen heen, deel 1' van Max Rooses (1912)
• Historische en practische betekenis van het Lansjuweel (1924)
• Over het wezen der dramatiek (1924)
• Moderne tooneelspeelkunst. Gevolgd door: De vernieuwing op het gebied der schilderkunst (1928)
• Over zuivere dramatiek, naar aanleiding van Elckerlyc (1931)
• Maurice Gilliams, 1900-1950 (met anderen) (1950)
• Albert Roelofs: herinneringen (met anderen) (1951)
• Wijding voor een derde geboorte (1956)
• Karel van de Woestijne 1878-1929 (serie Monografieën over Vlaamse letterkunde) (1956)
• Toespraak gehouden door Herman Teirlinck in de Ridderzaal te 's-Gravenhage ter gelegenheid van de uitreiking van de Grote Prijs der Nederlandse Letteren op 27 oktober 1956 (1957)
• August Vermeylen (serie Monografieën over Vlaamse letterkunde) (1958)
• Gaat de roman ten onder (met Johan Daisne) (1959)
• Dramatisch peripatetikon: stellingen en ontmoetingen (heruitgave van 'Wijding voor een derde geboorte') (1959)
• Henry van de Velde (1959)
• Culturele autonomie (met Julien Kuypers en Leo Picard) (1961)
• Ode aan mijn hand: tijdgeestige oefeningen (1963)
• Brussel 1900 (samengesteld door J. van Schoor) (1981)

Vertalingen

Vertaald:

• Johann Doxa: Szenen aus dem Leben eines Brabanter Gotikers (Duitse vertaling van 'Johan Doxa: vier herinneringen aan een Brabantschen gothieker' door Rudolf Alexander Schröder) (1917)
• Das Elfenbeinäffchen: ein Roman aus dem Brüsseler Leben (Duitse vertaling van 'Het ivoren aapje' door Severin Rüttgers) (1927)
• Jean Doxa (Franse vertaling van 'Johan Doxa' door J. de Herdt) (1931)
• Maria Speermalie, 1875-1937 (Franse vertaling van 'Maria Speermalie, 1875-1937' door Hélène Piette) (1943)
• 1 verhaal: 'Little cousin' in 'Harvest of the Lowlands', vertaald door Joseph W.F. Stoppelman, verzameld door J. Greshoff (1945)
• The man in the mirror (Engelse vertaling van 'Zelfportret, of Het galgemaal' door James Brockway) (1963)
• Ode à ma main (Franse vertaling van 'Ode aan mijn hand' door Marcel Lecomte) (1967)
• Czlowiek w lustrze (Poolse vertaling van 'Zelfportret, of Het galgemaal' door Bronislawa Balutowa) (1968)
• Autoportret, sau Ultima masa a unui condamnat (Roemeense vertaling van 'Zelfportret of Het galgemaal' door Ptre Solomon en Ricarda Terdschak) (1970)
• Autoportrait ou Le dernier repas (Franse vertaling van 'Zelfportret of Het galgemaal' door Germaine Paulan) (1971)
• Mprostà stòn kathréfte (bevat o.a. een Griekse vertaling van 'Zelfportret of Het galgemaal' door Georgía Alexíou) (1972)
• Autoportrét neboli poslední vecere (Tsjechische vertaling van 'Zelfportret, of Het galgemaal' door Olga Krijtová) (1981)

Herman Teirlinck schreef een inleiding voor

• Ward Vervarcke, Losse blaadjes (1928)
• Elckerlyc: oorspronkelijke tekst voor een hedendaagsche opvoering (1937)
• Opsomer: januari 1949 (1949)
• België in 200 beelden (1951)
• Hugo Claus, Een bruid in de morgen: toneelstuk in vier bedrijven (1955)
• Paul Haesaerts, Histoire de la peinture moderne en Flandre (1960)
• Antoon Coolen, Stijn Streuvels (1961)
• G.H. 's-Gravesande (bijeengebracht door), De geschiedenis van het tijdschrift Vlaanderen: brieven en documenten (1962)

Herman Teirlick ontwierp de bandversiering voor

• Herman Teirlinck, 't Bedrijf van den kwade (1904)
• Reimond Stijns, Hard labeur (1904)
• S. Falkland, Kleine verschrikkingen (1904)
• Herman Teirlinck, De doolage (1905)
• Cyriel Buysse, Het leven van Rozeke van Dalen (1905)
• Cyriel Buysse, In de natuur (1905)
• Cyriel Buysse, 't Bolleken (1906)
• J. Everts Jr., Uit het leven van een hypochonder (1907)
• Cyriel Buysse, Het volle leven (1908)
• Leo Balet, James (1910)
• August Vermeylen, De wandelende jood (1912)
• Cyriel Buysse, Het "ezelken" wat niet vergeten was (1914)

Bloemlezingen

Tonen

Tijdschriften

• Herman Teirlinck was redacteur van 'Alvoorder'.
• Van 1906 tot 1911 was hij Brussels correspondent van het 'Algemeen Handelsblad'.
• Hij was mede-oprichter van 'Vlaanderen'.
• Herman Teirlinck publiceerde in 'Vlaamsche Arbeid', 'Het boek', 'Groot Nederland', 'Verslagen en mededeelingen der Koninklijke Vlaamsche Academie', 'Haagse Post', 'Apollo', 'De Periscoop', 'Van Nu en Straks', 'De Vlaamse Gids'.
• Herman Teirlinck was in 1946 met August Vermeylen oprichter van het 'Nieuw Vlaams Tijdschrift'. Van 1946 tot 1967 was hij ook hoofdredacteur.

Over Herman Teirlinck

• 1 hoofdstuk: 'Stijn Streuvels - Herman Teirlinck' in 'Nieuwere Literatuur-geschiedenis, deel 4' van Willem Kloos (1906)
• Herman Robbers, 'Onze schrijvers geschetst in hun leven en werken: met portretten en illustraties' (1909)
• Julien Kuypers, 'Herman Teirlinck' (1923)
• Gedenkboek Herman Teirlinck (1930)
• 1 hoofdstuk: 'Teirlinck, de goochelaar' in 'De zilveren spiegel' van Bernard Verhoeven (1931)
• Het 'Nieuw Vlaams Tijdschrift' gaf in 1954 een Teirlinck-nummer uit.
• Anton van Duinkerken e.a., 'Van en over Herman Teirlinck' (1954)
• 1 hoofdstuk: 'Herman Teirlinck - Het ivoren aapje' in '1905-1955 van jaar tot jaar van boek tot boek. Hoogtepunten uit vijftig jaar nederlandse letterkunde', uitgezocht en ingeleid door dr. J. Hulsker en Dr. G. Stuiveling (1956)
• 1 hoofdstuk: 'Een nieuw boek van Herman Teirlinck' over 'Maria Speermallie' in 'Onderzoek en vertoog 2' van Victor E. van Vriesland (1958)
• P. Minderaa, 'Herman Teirlinck' (1959)
• 1 hoofdstuk: 'Herman Teirlinck' in 'Gegist bestek deel 2: Benaderingen en ontmoetingen' van C.J.E. Dinaux (1961)
• 1 hoofdstuk: 'Ode aan mijn hand' in 'Keurschrift uit de hedendaagse Noord- en Zuidnederlandse letteren' van Willem Brandt (1964)
• Th. Oegema van der Wal, 'Herman Teirlinck' (1965)
• 1 hoofdstuk: 'Herman Teirlinck: orator didacticus' in 'Bokboek' van Weverbergh (1965)
• J. van Schoor, 'De toneelloopbaan van Herman Teirlinck' (in 'De Vlaamse Gids', 1967)
• 1 hoofdstuk: 'Herinneringen aan Herman Teirlinck' in 'Willens en wetens' van Garmt Stuiveling (1967)
• Willem Pée, 'Herinneringen aan Herman Teirlinck' (1967)
• Marc Neckebrouck: 1 gedicht: 'In memoriam Herman Teirlinck' in 'Gedichten '67: een keuze uit de tijdschriften', samengesteld door Jos de Haes en Hubert van Herreweghen (1968)
• Hugo Bousset, 'Herman Teirlinck' (1968)
• Jacques Willy van Schoor, 'Herman Teirlinck en het toneel' (proefschrift) (1974)
• Een hoofdstuk over Herman Teirlinck: 'Nog nieuwe wegen bij literair onderricht' in 'Miniaturen' (1974) van Karel Jonckheere.
• 2 hoofdstukken over Herman Teirlinck in 'Menno ter Braak, De Propria Curesartikelen 1923-1925' (1978)
• Fernand Vanhemelryck e.a., 'Herman Teirlinck' (1979)
• Een hoofdstuk: 'Herman Teirlinck' in 'Vergeten en gebleven' van G.H. 's-Gravesande (1982)
• 'Verbondenheid door de taal/ Aan koning Boudewijn en aan Herman Teirlinck' in 'Proza 2' van A. Roland Holst (1983)
• 1 hoofdstuk: Herman Teirlinck' in 'Memoires van Boontje' van Louis Paul Boon (1988)
• Een bijdrage over Herman Teirlinck in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door Jaak de Maere (augustus 1990)
• 1 hoofdstuk: 'Herman Teirlinck - Zelfportret of het galgemaal' door Hugo Bousset in 'Lexicon van Literaire Werken' (mei 1990)
• Jaak van Schoor, 1 hoofdstuk: 'November 1937: Première van De ekster op de galg van Herman Teirlinck. De vernieuwing van het Vlaamse theater in de jaren twintig en dertig' in 'Nederlandse literatuur, een geschiedenis' (1993)
• 1 hoofdstuk: 'Teirlinck' in 'Vlaamse leeuwen' van Jeroen Brouwers (1994)
• Clement Caremans, 'Herman Teirlinck, breviarium: beknopt alfabetisch verklarend woordenboek over het leven en werken van Herman Teirlinck ' (1997)
• 1 hoofdstuk: 'De ouderdom ontmaskers: Herman Teirlinck' in 'Over de grens van de tijd' van Pierre H. Dubois (1997)
• P. Hadermann, 'Tijd en ruimte bij Herman Teirlinck (rede) (1998)
• 1 hoofdstuk: 'Herman Teirlinck - Rolande met de bles' door René Wezel in 'Lexicon van Literaire Werken' (november 1998)
• Een hoofdstuk: 'Herman Teirlinck. Hier komt nooit niemand niet' in 'Stoffer en blik' van Jeroen Brouwers (2004)
• 1 hoofdstuk: 'Hier komt nooit niemand niet. Zon voor Herman Teirlinck' in 'Gezichten, gestalten' van Jeroen Brouwers (2011)
• Stefan van den Bossche, 'Ge zijt zoveel mensen geweest: Herman Teirlinck 1879-1967' (2017)

Diversen

• 'Elckerlyc: eene middeleeuwsche moraliteit / naar den oorspronkelyken tekst getrouwlyk overgeschreven door Herman Teirlinck' (1938)
• 1 bijdrage: 'Moer van bestorven wijn' in 'Album amoricum F.V. Toussaint van Boelare' (1945)
• 1 bijdrage: 'Brabants Breughelreservaat' in 'Album Dr. Jan Lindemans' (1951)
• 1 bijdrage in: 'Stijn Streuvels: een hulde bij zijn tachtigste verjaardag door de Vereniging van Vlaamse Letterkundigen' (500 ex.) (1951)
• 1 bijdrage: 'Vermeylen als menselijke eenheid' in 'Tienjarige herdenking van August Vermeylen' (1955)
• 1 bijdrage: 'Uit onze voorvaderlijke broek geschud' in 'Familiealbum: Vlaamse auteurs schrijven over hun voorouders' (1955)
• 1 bijdrage: 'De bode en de boodschap' in 'Romancomponenten van nu en altijd' (1959)
• 1 bijdrage: 'Les sursauts européens de la Flandre' in 'Histoire de la peinture moderne en Flandre' van Paul Haesaerts (1960)
• 1 bijdrage: 'Addendum in literair verband' in ' Culturele autonomie' van Julien Kuypers (1961)
• 1 bijdrage: 'Getuigenis' in 'De geschiedenis van het tijdschrift Vlaanderen' van G.H. 's-Gravesande (1962)
• 'De brieven aan Rolande' werd in 1972 vefilmd door Roland Verhavert, met als titel: 'Rolande met de bles'.
• 1 bijdrage: 'De Ark van het Vrije Woord' in 'Voor Marnixx Gijsen' (1974)
• J.B. Serjanszoon uit 'J.B. Serjanszoon, orator didacticus' werd door Inez van Eijk en Rudi Wester beschreven in hun 'Honderd helden uit de Nederlandse literatuur'.
• 'Het ivoren aapje' werd in 1986 door C.J. Aarts en N. van der Meulen in hun boek 'Het literair eeuwboek. Honderd jaar het boek van het jaar' uitgeroepen tot het beste boek van 1909.
• Van 'Mijnheer Serjanszoon' werd een tv-film gemaakt. Van 'Maria Speermalie' een tv-serie. 'Roland met de bles' werd verfilmd door Roland Verhavert.

Literaire prijzen

• Prijs van de Provinciale Raad van Brabant voor 'De doolage'
• Staatsprijs voor Toneel 1925
• Staatsprijs voor Toneel 1928
• Staatsprijs 1950
• De Universiteit van Amsterdam verleende hem op 20-05-1947 een eredoctoraat in de letteren. Hij had ook eredoctoraten in Brussel, Gent en Luik. Hij weigerde een eredoctoraat in Zuid-Afrika.
• (eerste) Prijs der Nederlandse letteren 1956
• Grootofficier in de Leopldsorde

Opmerkingen

• Herman Teirlinck was de zoon van Isodoor Teirlinck (literator, filoloog, folklorist) en Oda van Nieuwenhove (onderwijzeres).
• In zijn jeugd woonde hij - om gezondheidsredenen - lange tijd bij zijn grootouders in Zegelsem.
• Herman Teirlinck stichtte in 1897 een poppentheater, samen met Toussaint van Boelaere, Gijsels en Prosper van Langendonck.
• Herman Teirlinck studeerde - na het gymnasium - twee jaar natuurwetenschappen en philologie in Brussel en Gent.
• In 1902 ging hij werken als ambtenaar in Brussel.
• Hij trouwde in 1902 met Mathilde Lauwers. Ze kregen twee dochters. Ze scheidden in 1931.
• Herman Teirlinck trouwde daarna met Johanna Hoofmans.
• In 1907 ging hij in het onderwijs werken, aan de Openbsre Leergangen in Brussel.
• Herman Teirlinck was journalist en directeur van een meubelfabriek (1912-1926).
• Hij woonde in Brussel en in Linkebeek.
• Hij woonde va 1936 tot zijn dood aan de Uwenberg in Beersel.
• Herman Teirlinck was leraar aan Brusselse normaalschool en aan de Nationale Hogere School voor Bouw- en Sierkunsten in Brussel. Van 1938 tot 1951 was hij er directeur.
• Herman Teirlinck gaf drie Belgische vorsten les in de Nederlandse taal.
• Herman Teirlinck was de stichter van (toneel)'Studio Herman Teirlinck'.
• Jan Bruylants schreef onder het pseudoniem Jacq. Spier het toneelstuk 'Zij dient' als parodie op 'Ik dien' van Teirlinck.
• Hij werd begraven op het kerkhof aan de Hoogstraat in Beersel-Lot (oude gedeelte, linksachter in de hoek).
• Er bestaat een Herman Teirlink toneelschool.

Anderen over Herman Teirlinck

• Ik zei al, dat het een 'knap' boek is. Knap is 't niet alleen : 't is briljant! Het is een sterk-gestileerd, en sterk geaccentueerd, een met Franschen geest en Vlaamschen humor, een met sarcasme en ironie suggestief-sierlijk gedaan verhaal van Brusselsch leven. Het werk van een ras-schrijver. (Walch (1909) over 'Het ivoren aapje', geciteerd in 'Het literair eeuwboek. Honderd jaar het boek van het jaar')
• Herman Teirlinck heeft met een tweeloop de Vlaamse roman en het Vlaamse toneel overhoop geschoten. Als een windhoos vloog hij vernietigend door onze landelijke en landerige literatuur. Overal waaiden vensters open. (Hugo Bousset, De Vlaamse Gids, 1979/1)
• Herman Teirlinck hield een zo briljante en geestige causerie, dat ik nog om zijn vorige grap lachte, als hij er al een tweede en een derde bovenop had geworpen. 'Prachtig,' zei ik tegen Guus, 'Zo iets hoor je van geen Hollander.' 'Hij heeft enen flinken pint in,' constateerde deze zaakkundig. (Annie Salomons in: Jeroen Brouwers, Zachtjes knetteren de letteren, blz. 142)
• We hebben vandaag, 1-8-61, de dichter Firmin van Hecke te Sint-Martens-Latem begraven. Na afloop zei Teirlinck: 'Een plezant kerkhof. En wat een gezonde lucht.' (Karel Jonckheere in zijn dagboek, geciteerd in: Jeroen Brouwers, Zachtjes knetteren de letteren, blz. 69/70)
• Een geest waarin de vonken van vernuft en fantasie voortdurend spelend verschieten. (P. Minderaa, geciteerd in Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur, blz. 136)
• Toch is Teirlinck ondanks zijn succes en zijn uitbundigheid als mens een raadsel gebleven. Zijn blijvende bereidheid tot vernieuwing (en dus relativering van vroegere opvattingen), zijn gevarieerd oeuvre, zijn tegenstrijdige levenssferen, de combinatie van zijn onluisterende eerlijkheid met zijn neiging tot maskerade hebben van hem een van onze meest ongrijpbare literatoren gemaakt. (Jaak de Maere, Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945, augustus 1990)

Mijn favoriete citaat

Alles komt met één woord hierop neer:
de rampzalige is degene die niet vergeten kan.
Ge spant een tijdrit aan met uw geheugen.
(Herman Teirlinck, Zelfportret, of Het galgemaal, blz. 26)

Bronnen o.a.

• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945 (augustus 1990)
• Behoudens deze steen. Een gids langs schrijversgraven in Nederland en Vlaanderen (2004)
• Website van de Koninklijke Bibliotheek (augustus 2023)