• Home
• Bibliografiëen
• Citaten
• Weblog
• Links
• Raban

• Profiel
• Werk
• Prijzen
• Opmerkingen
• Anderen over
• Citaat
• Links
• Bronnen

Anne de Vries

Profiel

Achternaam: de Vries
Roepnaam: Anne
Geboren: 22-05-1904
Te: Assen
Overleden: 29-11-1964
Te: Zeist
Pseudoniem(en): Anne de Vries schreef o.a. schoolboekjes voor het openbaar onderwijs onder pseudoniem (het had hem zijn baan bij het christelijk onderwijs kunnen kosten! En toen hij geen les meer gaf, zou het slecht geweest zijn voor de verkoop aan de christelijke scholen). Hij gebruikte de pseudoniemen A. Nassau, A. Van de Heide, H. Mast, Daan Deken

Werk

Proza

• En nergens op de wereld (1933)
• Bartje (1935)
• Verhalen uit het land van Bartje (1936)
• Hilde (1939)
• Bartje zoekt het geluk (1939)
• De levensroman van Johannes Post (1948)
• Wij leven maar eens (1951)
• De ring van de profeet (met Johan Fabricius) (1952)
• De man in de jachthut (1960)
• En nergens op de wereld (ca. 1960)
• Omnibus (De man in de jachthut/Wij leven maar eens) (1980)

 

Voor kinderen:

• De pet (1930)
• Toch een flinke jongen (2 delen) (1930)
• Het droevig avontuur van Formosa (met P.H. Muller) (1930)
• De voetstapjes (1931)
• Heidejongens (1931)
• Het huisje aan de plas (1931)
• Jan en Jaapje (1931)
• De avonturen van een Russische bijbel (1931)
• Moeder Nelleke (1932)
• Van Dikkie, Daan en Dorus (1932)
• De stroper (1932)
• Een vreemde avond (1933)
• Jongens van de straat (1934)
• Arm en toch rijk (1935)
• Met z'n vieren (1936)
• Overal veilig (1936)
• Oranjebloesem (1936)
• Kerst-vertelboeken (1936-1939)
• De grote veenbrand (1937)
• Het verhaal van Mozes (1938)
• Jaap en Gerdientje (10 delen) (1938-1952)
  - 1. Gerdientje vindt een vriendje
  - 2. Toen moeder ziek was
  - 3. De wonderslee
  - 4. Tussen bos en boerderij
  - 5. Een herfst vol wonderen
  - 6. De wijde wereld
  - 7. op reis naar Suriname
  - 8. Jaap wordt groter
  - 9. In het warme land (Een jaar in Suriname)
  - 10. Het leven is zo mooi
• Groot vertelboek voor de bijbelse geschiedenis (2 delen) (1938/1939)
• Serie kleine bijbelboekjes voor de kleuters (1938-1950)
  - Het verhaal van Mozes (1938)
  - De verloren zoon (1938)
  - De goede herder (1938)
  - Het kindje in de kribbe (1938)
  - David, de herdersjongen (1950)
  - Die domme Jona (1950)
  - De wijzen uit het Oosten (1950)
  - Met Jezus in een scheepje (1950)
• Ratje, een jongen van de straat (herdruk van 'Jongens van de straat') (1944)
• Kind en Bijbel (8 delen) (1946)
• Mientje, ons moedertje (1947)
• Kleutervertelboek voor de bijbelse geschiedenis (1948)
• Verhalen voor de kersttijd (1948)
• Honderd vertellingen uit de bijbel (1949)
• Vader en Jaap (1949)
• Het boek van Jan Willem (1950)
• Reis door de nacht (4 delen)
  - De duisternis in (1951)
  - De storm steekt op (1952)
  - Ochtendgloren (1952)
  - De nieuwe dag (1958)
• Dagoe, de kleine bosneger (1954)
• Jopie wil het winnen (1954)
• Jaapje en Gerrie (1954)
• Het kleine negermeisje (1957)
• Kinderen van het oerwoud-serie (1955-1957):
  - Panokko en zijn vrienden
  - Panokko en de mensen
  - Panokko en de wildernis
• Anne de Vries vertelt. (Vijfentwintig kleuterverhalen) (1957)
• Panokko (in één band) (1958)
• Kinderkleurbijbel, Nieuwe testament (1959)
• Reis door de nacht (4 delen in 1 band) (1960)
  
• Kinderkleurbijbel, Oude testament (1961)
• De tien geboden. Voor kinderen verklaard (1961)
• Het Onze Vader voor kinderen verklaard (1961)
• Kinderen in de bijbel (1964)
• Twee meisjes in de tropen. (Jaap en Gerdientje deel 7 en 9) (1964)
• Avonturen van een boerenjongen. (Jaap en Gerdientje deel 8 en 10) (1965)
• Bertus en Bruno (z.j.)
• Toen Jezus geboren werd

Anne de Vries schreef veel 'schoolboekjes'

In feite was dit zijn vaste bron van inkomsten. Hij schreef o.a.:

• Evert in Turfland (2 delen) (1930)
• De historie der vier heemskinderen en het ros Beyaart (1931)
• Nederlandse Volkskunde (met Paul van Ipenburg, Diet Kramer, drs. P. J. Meertens, dr. J. Waterink, Daan Deken, D. Wouters e.a.) (9 delen) (1931)
• Gods stem (1932)
• Nieuw Nederlands Leesboek (Met L. van Klinken en D. Wouters) (8 delen) (1934)
• Lezen (globaalmethode voor het eerste leesonderwijs op de o.l.s.) (1934)
• Op de grote heide (1937)
• Toen ... en nu. Schetsen uit de algemene geschiedenis (met Joh. van Hulzen en W.G. van de Hulst) (2 delen) (1937)
• Bloeimaand (met J. B. Ubink en P.C.J. Reyne; bloemlezing voor de o.l.s.) (1938-1946)
• 1941-'45 Ons mooie Nederlands (Met J. Nauta) (12 delen) (1941-1945)
• Ons mooie Nederlands (taalserie Mulo). (Medewerking aan de eerste vier van de acht delen. Met Joh. Tigchelaar) (1942-1948)
• Ons mooie Nederlands (leesserie) (met J. Nauta; na diens dood in 1942 alleen voortgezet) (12 delen) (1946-1948)
• Lezen in de eerste klas (Met Wietske Crans) (8 delen) (1947/1948)
• Ons mooie Nederlands (leesserie Ulo) (Met Joh. Tigchelaar) (4 delen) (1948)
• In volle wapenrusting. Schetsen uit de geschiedenis der Kerk (Met Joh. van Hulzen en L. Keemink) (2 delen) (1948)
• Het boek van Jan Willem. Een serie leesboeken voor de eerste en tweede klas van de lagere school (4 delen) (ca. 1950)
• Lees nu maar (1950)
• Ons eigen leesboek. (Onder redactie van een Surinaamse commissie) (8 delen) (1953-1955)
• Wij en de wereld (leesmethode) (1953)
• Op vleugels der verbeelding (5 delen) (1957)
• Wij en de Wereld (Met medewerking van Surinaamse leerkrachten) (10 delen) (1957-1958)
• Oefeningen voor het schoolverkeersexamen (meerdere jaren)
• Lezen in de eerste klas. Nieuwe Serie (Met Wietske Crans) (1961/1962)
• Eerbied voor het leven (met Met A. M. Koppejan) (serie verkeersonderwijs-boekjes) (6 delen) (1956-1957)

Volkskundige werken

• Groot Nederlandsch Boerenboek (met P.J. Meertens) (1937)
• De Nederlandsche volkskarakters (met P.J. Meertens) (1938)

Toneel

• Hilde. Toneelstuk in drie bedrijven (door Jan Ubink. Met medewerking van Anne de Vries) (1954)

Hoorspelen

• De ring van de profeet (met Jan Fabricius) (3 delen) (AVRO, 1954)
• Dagoe, de kleine bosneger (NCRV, 1957)

Overig non fictie

• De illegale werker (1962)
• Oranje in zilver (1964)
• Gesprek met de doden: Nederland kort na de bevrijding (2010)

Vertalingen/bewerkingen

• Het Nieuwe Testament in de taal van onze tijd (met Henk de Vries en P. A. van Stempvoort. Deel I: De evangeliën en de handelingen van de apostelen. Kampen (1965)

Vertaald:

• 'Bartje' werd vertaald in zo'n twintig talen, o.a. in het Duits (1937), Deens (1937), Fins (1938), Hongaars (1956), Noors (1948), Tsjechisch (1948)en Zweeds (1937).
• 'Hilde' werd vertaald in het Deens (1940), Duits (1940), Fins,Frans (1945) Noors (1943), Spaans en het Zweeds (1939). In 1956 verscheen het boek in Argentinië.
• 'Bartje zoekt het geluk' werd o.a. vertaald in het Deens (1941), Duits (1941), Noors (1949) en het Zweeds (1940).
• 'De man in de jachthut' verscheen in 1962 in Duitsland.
• Zijn kinderbijbel en zijn bijbelboekjes voor de kleuters werden in 23 talen vertaald, o.a. in het Maleis, Spaans (voor Argentinië) en Duits.
• 'Jongens van de straat' werd vertaald in het Duits (1955) en het Zuid-Afrikaans (1963).
• 'Dagoe, de kleine bosneger' verscheen in het Duits (1956) en het Zweeds (1963).
• Deense vertalingen door Clara Hammerich:
  - 'Bartje' (Bartje, 1937)
  - 'Hilde' (Hilde, 1940)
  - 'Bartje søger lykken' (Bartje zoekt het geluk, 1941)
  - 'Rotteungen' (Ratje, een jongen van de straat, 1947)
  - 'Vi lever kun én gang' (Wij leven maar eens, 1953)
  
  
  
• Hör mal zu, lies auch du: Geschichten für unsere Kleinen (Duitse vertaling van 'Anne de Vries vertelt' door Lise Gast) (1958)
• Cerita-cerita Alkitab (2 delen) (Indonesische vertaling van 'Groot vertelboek voor de bijbelse geschiedenis') (1958)
• Biblische Erzählungen für die Kinder (Duitse uitgave van 'Kleine bijbelboekjes voor de kleuters') (meerdere delen) (vanaf 1959)
• Barnens bibel: bibeln berättad för barn (Zweedse vertaling van 'Kleutervertelboek voor de bijbelse geschiedenis' door Ylva Eggehorn) (1961)
• La bible racontée à nos petits (Franse uitgave van 'Kleine bijbelboekjes voor de kleuters') (meerdere delen) (vanaf 1961)
• Bible stories for children (Engelse uitgave van 'Kleine bijbelboekjes voor de kleuters') (meerdere delen) (vanaf 1961)
• Barnens små bibelböcker (Zweedse uitgave van 'Kleine bijbelboekjes voor de kleuters') (meerdere delen) (vanaf 1962)
• Panokko og hans venner (Deense vertaling van 'Panokko en zijn vrienden' door Clara Hammerich) (1963)
• Panokko i urskoven' (Deense cvertaling van 'Panokko en de wildernis door Clara Hammerich) (1964)
• Panokko og de hvide mennesker (Deense vertaling van 'Panokko en de mensen' door Clara Hammerich) (1965)
• Das Buch von Hans-Frieder (Duitse vertaling van 'Het boek van Jan Willem' door Gerhard Schneider) (1965)
• Journey through the night (Engelse vertaling van 'Reis door de nacht' door Harry der Nederlanden) (1978)
• Kleutervertelboek van de biebelse geschiedenis: de biebelse geschiedenis. In het Drents an de kinder verteld deur Hans Heyting (1979)
• 'Bartje' werd in 1984 in het Drents vertaald.

Anne de Vries schreef een inleiding voor

• L.A. Roessingh, Stad der paleizen (1951)

Bloemlezingen

Tonen

Tijdschriften

• Als scholier schreef hij berichtjes voor de Asser Courant die hem twee kwartjes per stuk opleverden.
• 'De roman van een baby' verscheen als feuilleton in 'Moeder' (1937) Het is nooit als boek verschenen.
• 'De levensroman van Johannes Post' verscheen in 1948 als feuilleton in 'Ons Vrije Nederland'.
• Fragmenten van 'Hilde' werden gepubliceerd in 'Opwaartsche wegen'.
• Anne de Vries publiceerde verder in 'Paedagogisch Tijdschrift', 'Valcooch', 'De Rotterdammer', 'Timotheus', 'Avrobode', 'Ontmoeting', 'De Spiegel'.

Over Anne de Vries

• C.G.L. Apeldoorn e.a., 'Anne de Vries - Bartje' (Nederlandse keur 5) (1950)
• Clare Lennart beschrijft in 'Op schrijversvoeten door Nederland' (boekenweekgeschenk 1955) een bezoek aan Anne de Vries.
• Bladzijden over 'Bartje', 'Groot vertelboek voor de bijbelse geschiedenis. Deel 1: Het Oude Testament' en 'Reis door de nacht' in 'Het kinderboek' (2002)
• Anne de Vries Jr, 'Een zondagskind: biografie van mijn vader' (2010)

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• Bartje werd in 1972 door Willy van Hemert voor televisie bewerkt. De serie is ook op DVD te koop.
  
• 'Ik mocht Bartje zijn. Herinneringen aan een televisiespel', LP uitgegeven door Spar (1973)
• Bartje Bartels werd door Inez van Eijk en Rudi Wester beschreven in hun 'Honderd helden uit de Nederlandse literatuur'.

Literaire prijzen

Anne de Vries was lid van de jury voor:

• Het Beste Kinderboek 1954.
• Prijsvraag voor een kinderboek 1956.
• Latent talent 1965.

Opmerkingen

• Anne de Vries werd geboren in Assen, aan de Hoofdvaartseweg als zoon van Hendrik de Vries en van Anna Mast (op de verjaardag van zijn moeder). Hij groeide op in Kloosterveen, een buurtschap dat bij Assen hoorde.
• Hij begon op zijn twaalfde te werken als tuindersknechtje. Hij leerde daarna op een avondschool voor drukker en timmerman. Daarna leerde hij (op aandringen van zijn 'meester') voor onderwijzer op de normaalschool in Assen.
• Hij was onderwijzer van 1923 tot 1936. In Tweede Exloërmond en later op het blindeninstituut Bartimeüs in Zeist (onderbroken door een korte peridode in Ermelo). In Zeist was Jan Wit (later predikant en dichter) één van zijn leerlingen.
• Anne de Vries trouwde in 1930 met Alida Gerdina van Wermeskerken. Ze kregen vijf kinderen.
• In 1936 gaf hij zijn baan op om verder van het schrijven te leven. Dit was mogelijk door het succes van 'Bartje'.
• Aan de Mepperstraat, twee kilometer buiten Meppen is een 'Anne de Vrieshoek'. Een zwerfsteen markeert de plek waar het boswachtershuis stond waar Anne de Vries in 1937/1938 korte tijd woonde.
• In de Tweede Wereldoorlog woonde Anne de Vries in de buurt van Hooghalen. Hij werd opgepakt vanwege het helpen van een Engelse vlieger. De Ortskommandant die hem verhoorde ontdekte dat hij de schrijver van 'Hilde' was. De volgende dag werd hij 'zomaar' vrijgelaten.
• In Zeist woonde hij op meerdere adressen: Driestlaan 56 (nu Hortensialaan), Kritzingerlaan 45, Molenweg 16, Julianalaan 62, Tussen de Dennen 7, Julianalaan 71, vanaf 1949: Boulevard 16 (de foto's hieronder zijn van Boulevard 16)
  
  
• Anne de Vries was medeoprichter van de Zeister Literaire Kring en beschermheer van de Gereformeerde Culturele Club Zeist. Landelijk was hij (de laatste jaren van zijn leven) voorzitter van de vakgroep letteren van de Bond van Christelijke Kunstenaars.
• In 1954 werd in Assen, bij het gemeentehuis, een beeld van Bartje onthuld (van Suze Berkhout). Het beeld is al eens ontvoerd naar Groningen en een aantal keren beschadigd. Het origineel staat nu in de hal van het gemeentehuis en buiten staat een kopie.
  
  Een oude prentbriefkaart van het beeld voor het gemeentehuis
• Ook in Madurodam staat dit beeld van Bartje, daar uiteraard in miniatuuruitvoering.
• Johannes Post uit zijn boek 'De levensroman van Johannes Post' (1948) was een bekend Drents verzetsstrijder in de Tweede Wereldoorlog.
• Anne de Vries heeft een serie schoolboeken voor Suriname geschreven, in opdracht van de regering, zodat de schoolkinderen in Suriname zichzelf in hun leerboeken konden herkennen, in plaats van boekjes over Nederlandse kinderen in de sneeuw. Ter voorbereiding hiervan heeft hij een jaar in Suriname gewoond.
• Anne de Vries werd in 1959 ereburger van Assen.
• Op 22-03-1964 meldde een ochtendblad zijn overlijden. Anne de Vries gaf als commentaar: 'Volgens het Drentse volksgeloof leeft de man wiens dood is aangezegd zeer lang.'
• Anne de Vries overleed aan een hartaanval. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats aan de Woudenbergseweg in Zeist (graf vak C, nummer 3363).
• In Ruinen (aan de Esweg) staat sinds 1966 een beeld (van Suze Berkhout) van Lammechien, het zusje van Bartje.
• In Meppen is een 'Anne de Vrieshoek'. In 1969 werd hier een grote zwerfsteen geplaats (van 25.000 kilo), op de plek waar Anne de Vries in 1937/1938 woonde in een (nu afgebroken) boswachtershuis.
• Op 03-11-1971 werd aan de Laan van Vollenhove 2191 in Zeist een basisschool naar Anne de Vries genoemd. De bijbehorende kleuterschool heette 'Bartje'. De school werd op 01-01-1981 opgeheven. Er zijn nog wel Anne de Viesscholen, bijvoorbeeld in:
  - In 1965 is er in Stadskanaal een basisschool naar Anne de Vries genoemd: C.B.S. Anne de Vries, Margrietlaan, 9503 KA Stadskanaal. (eigelijk wel de verkeerde provincie, de school grenst aan Drenthe, staat er in de schoolgids).
  - Ook in Sliedrecht is er een Anne de Viesschool (Prickwaert 200, 3363 BJ Sliedrecht)
  - Basisschool Anne de Vries, A vd leeuwlaan 12, 2624 LD Delft.
  - Ook in Epe is er een Anne de Vriesschool (Hoofdstraat 155, 8162AE Epe)
• Anne de Vries was een populaire schrijver. Dit vooral door zijn eenvoudige en natuurlijke manier van schrijven.
• Het boek 'Bartje' leidde (zeker na de televisiebewerking) tot een echte 'Bartje-cultuur' in Drenthe. De zin 'Ik bid niet voor brune boon'n' is ongetwijfeld één van de bekendste zinnen uit de Nederlandse literatuur.In Rolde is het 'Historisch Informatiecentrum en Streekmuseum Het Dorp van Bartje' te vinden (Balloërstraat 2a, 9451 AK Rolde). In Ees heeft Landal zijn bungalowpark 'Het Land van Bartje' genoemd. In Ees is ook nog een Restaurant 'Het Land van Bartje' (Buinerweg 8, 9536 PG Ees).

Anderen over Anne de Vries

• A.M. de Jong was literair medewerker van de VARA. Hij schreef aan J. Uitman deze briefkaart:
  
  
• We zijn in een land met een kalmer hartslag. Al rijdende kun je hier rustig vertellen en Anne de Vries doet dat graag en goed. Het leven, merk ik al gauw, valt voor hem uiteen in twee periodes: voor en na Bartje. (Clare Lennart, Op schrijversvoeten door Nederland, blz. 34/35)
• Zijn eigenlijke terrein was het kinderboek. Daar vond hij de grootste voldoening. Anne de Vries stelde voor zich zelf hoge eisen aan het vakmanschap. Hij was niet de auteur die "maar" voor kinderen schreef. Integendeel -- op elk verhaal, koe klein ook en hoe schijnbaar moeiteloos geschreven, zwoegde hij om het te ontdoen van elk overbodig woord, op zijn hoede voor het gevaar van valse romantiek. (P.J. Risseeuw, Levensbericht)
• 
  (B. Jager, J.L. van der Velde en B. Slettenaar, Taalgoed, differentiatieboek 3m, blz. 61, 1983)
• Anne de Vries
  Veurige week mus ik hen Assen
  Ik bleef bij Bartje even staon.
  Was 't verbeelding wat ik zag,
  Zag ik op d'iene wang een traon?
  Stun het jonkie stil te rèeren,
  Had oes jonkie zo'n verdriet?
  'k Vreug hum wat of der an scheelde
  En hie zee: Weet-ie dan niet,
  Pap is lèesdaags plötsling störven,
  ANNE DE VRIES, dat was mien pap,
  En nou veul ik mij zo allènnig...
  Bartje, hièl Drente vuult die klap.
  Bartje, nou most niet mèer rèeren
  En geleuf van mij ien ding:
  Anne de Vries blif aaltied bij oes
  En do helpst bij d'herinnering.
  (Harm Koops, Drent in de vrömde, blz. 27)
• Bij ons thuis werd er bij het ontbijt niet uit de bijbel gelezen. Mijn vader moest zo vroeg weg dat dat niet mogelijk was. Bij het middageten en het avondmaal werd er wel altijd uit het Woord gelezen. Daarbij gebruikten we overigens de kinderbijbel van Anne de Vries. Uit diezelfde kinderbijbel las men ook voor op de kleuterschool waar ik als vierjarige heenging. Het allermooiste verhaal eruit vond ik dat over Jozef en zijn broers - als we toe waren aan de episode waarin de onderkoning van Egypte tegen zijn broers zegt: 'Ik ben Jozef, leeft mijn vader nog,' kon ik mijn tranen niet bedwingen. (Maarten 't Hart, Het roer kan nog zesmaal om, blz. 211)
• Gedenkboek 1-5 R.I. Als kind vond ik dit haast net zo spannend als de kinderbijbel van Anne de Vries, en ik heb het mij al lang geleden toegeëigend. (Koos van Zomeren, 1946 Verkenning van een geboortejaar, blz. 29)
• Ah, kon ik nog maar eens zo dol op een boek zijn als ik ooit op Pitty ben geweest. En op Dik Trom. En Merel. En Biggles. En last but not least Panokko van Anne de Vries. Dat is het allermooiste boek dat ooit is geschreven. (Kristien Hemmerechts, Een jaar als (g)een ander,  blz. 148, 06-06-2001)

Mijn favoriete citaat

Herfstkleuren zijn er dit jaar bijna niet, want het blad is nog steeds niet door vorst geplaagd. Het blijft vet en groen tot in hoge ouderdom, maar het rot aan de randen. Alleen de berken zijn geel en de jonge larix in de voortuin is met bronspoeder bestrooid. Er bloeien nog goudsbloemen tussen het onkruid en de dahlia bij de pomp brengt tussen zijn verregende bloemen weer nieuwe knoppen voort. Maar alles is oud en ziek, het staat op de dood te wachten. Met een flinke nachtvorst zal het weg zijn.
(Anne de Vries, De man in de jachthut, blz. 7)

Links

• Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Anne de Vries
• DBNL - Anne de Vries
• Encyclopedie Drenthe - Anne de Vries

Bronnen o.a.

• Op schrijversvoeten door Nederland (1955)
• P.H. Dubois, hedendaagse nederlandse kunst, letterkunde (1956)
• Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
• Het land der letteren (1982)
• Querido's letterkundige reisgids (1983)
• Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
• Hun laatste rustplaats (1985)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Joke Linders e.a., Het ABC van de jeugdliteratuur (1995)
• Encarta '98 (1997)
• Moorden met woorden. Honderd jaar Nederlandstalige misdaadliteratuur (2000)